گزارش وضعیت ایران در جنگ جهانی اول چاپ شد - مجله شرقیا

نسخه اصلی کتاب ماموریت به ایران در سال 1919 در لندن به چاپ رسیده است. نویسنده کتاب می نویسد: ماجرای جنگ ایران باید روایت گردد و من خوشوقتم که سهمی کوچک در این گزارش بر عهده گرفته ام. این کتاب ماجرای قوای عملیاتی کوچکی است که گمنام مانده است، در کشور من کسی آن را نمی شناسد و ظاهرا مدت های مدید حتی حود مقامات نیز آن را از یاد برده بودند. این قوا تحت فرماندهی ژنرال دانسترویل بود که همه جا با عنوان دانستر فورس شناخته می گردد و من بخشی از آن بودم و این کتاب را درباره آن نوشته ام.

شرح این نکته ضروری است که جنگ جهانی اول در سال 1914 با قتل فرانتس فردیناند ولیعهد اتریش به دست یکی از اهالی صربستان شروع شد و در سال 1918 به خاتمه رسید. تحرکات کشورهای اروپایی در این جنگ، روی ایران و تاریخ اش نیز تاثیراتی داشت که در این کتاب به آن ها پرداخته شده است. دسامبر سال 1916 یعنی زمانی که 2 سال از جنگ گذشته بود، مارتین هنری دانوهو که خبرنگار جوان دیلی کرونیکال در بالکان بود، برای ماموریتی اطلاعاتی به ایران اعزام شد و کتاب ماموریت به ایران حاصل انجام ماموریت محوله مورد اشاره به اوست.

نویسنده کتاب خود درباره آمدنش به ایران می نویسد: از ژوئیه 1914 هجده ماه تمام در مقام وقایع نویس جنگ عاقبتِ ارتش های متحد را به ترتیب در جبهه های صربستان، بلژیک، ایتالیا و یونان دنبال نموده ام _ خبرنگار فقیری مانند لازاروس [الیعازر] که خرده خبرهایی را که از میز دایوِس، مامور ممیزی به زمین می افتاد جمع آوری می کرد. اما راضی نبودم، چون احساس می کردم به این شکل سهم ام آن طور که باید و شاید ادا نمی گردد. بنابراین به پیروی از میلیون ها تبعه امپراتوری [بریتانیا] به ارتش پیوستم. ابتدا مرا همراه نیروی اطلاعاتی به رومانی و روسیه فرستادند. در پتروگراد هنگام فرار از وحشت سرخ ناگهان خود را در دانسترفورس با سمت افسر سرویس ویژه [اطلاعات امنیتی] در سرزمین دورافتاده ایران یافتم _ و از این نقطه وقایع شروع می گردد.

کتاب پیش رو 23 فصل دارد عناوین شان به ترتیب عبارت است از:

تشکیل بریگاد هیس-هیس، از مصر به سوی خلیج فارس، شهر سندباد، در یک عروسی ایرانی، از دجله به سوی کوت، بغداد، تاریخچه قوای دانسترویل، به سوی ایران، از میان گل و لای به سوی کِرِند، از کِرِند به سوی کرمانشاه، شهر قحطی زده، حمله مجدد دانسترویل، پیش به سوی تبریز، تصرف میانه، زندگی در میانه، نبرد تیکمه داش، تخلیه میانه، در هم شکستن یک توطئه، اولین هیئت اعزامی به باکو، یورش مجدد به باکو، ترک ها و عشایر مسیحی، در کردستان، خاتمه مخاصمات.

در قسمتی از این کتاب می خوانیم:

تلگرافخانه، که در مدت اشغال میانه در حکم قرارگاه واگستاف بود، لبه پشته ای رو به خیابان اصلی قرار داشت که به منطقه بازار منتهی می شد. روی تپه دیگری در مقابل جایی که پیچ جاده از هم جدایشان می کرد، گورستان فقرا و غُربا این شهر بود که دهاتی های بی کس و کار و آوارگان بی پول جاهای دور که دِین عظیم طبیعت را درون دیوارهای نامهمان نواز میانه پرداخت نموده بودند، در گورهایی کم عمق که با عجله کنده شده بودند (در حالی که مردم تن پرور شهر وقت کافی برای انجام دادن ایران کار داشتند) دفن بودند. در این فاصله متوفیاتی که عادت داشتند همان جایی که هستند بگذارندشان و بروند، گاهی یک روز تمام روی مزار ابتدایی و سردستی، زیر آفتاب داغ اواسط ماه ژوئن (تیرماه) می ماندند. میانه همان طور که برای مردگان آزارنده بود، برای زندگان غیربهداشتی بود. در واقع عده کمی از ایرانی ها حس بویایی دارند. آن ها ساعت به ساعت گذرشان به گورستان فقرا و غربا می افتاد و در قید زشتی و کراهتی که به چشم ها و دماغ هایشان هجوم می آورد نبودند.

این کتاب با 221 صفحه مصور، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 28 هزار تومان منتشر شده است.