در شرایط فعلی تئاتر چاره ای جز تغییر نوع ارتباط با مخاطب نیست - مجله شرقیا

در این نشست ایوب آقاخانی تغییر راه های ارتباطی در تئاتر را به دلیل چالش های عصر جدید اجتناب ناپذیر دانست.

به گزارش روابط عمومی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر، سومین نشست از سلسله نشست های پژوهشی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر با موضوع گشایش فضای عمل جدید تئاتری: بررسی امکانات، تمهیدات و زیبایی شناسی تئاتر در فضای مجازی با همکاری دفترپژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی در تماشاخانه نوفل لوشاتو برگزار گشت. در این نشست افشین خورشید باختری به عنوان مدیر پنل، علی ژکان و ایوب آقاخانی به عنوان کارشناس حاضر بودند به تغییرات ضروری تکنیکی و زیبایی شناختی تئاتر در فضای مجازی پرداخته شد.

ایوب آقاخانی نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما با اشاره به تغییر شرایط در تئاتر گفت: من در روزهای اول کرونا که دوستان رسانه ای با من درباره تئاتر آنلاین و استفاده از ظرفیت فضای مجازی مصاحبه می کردند، اعتقاد داشتم که ماهیت و روح تئاتر مواجهه و برخورد بدون واسطه با مخاطب است و تئاتر آنلاین این اصل را خدشه دار می کند. هرچه پیش رفتیم و شرایط فراگیرتر شد، به این نتیجه رسیدم که در حال حاضر چاره ای جز رفتن به سمت تغییر نداریم.

وی ادامه داد: کرونا دیر یا زود می رود اما قطعا در آینده چالش های مشابهی تئاتر و سینما را تهدید خواهد کرد. معتقدم درحال حاضر هر ظرفیت و فرصتی را که به تئاتر کمک می کند، نباید نادیده گرفت و خود را با شرایط موجود انطباق داد. فکر می کنم مهمترین نکته نوع و شیوه این تعامل است که باید درباره آن به گفت و گو پرداخت.

آقاخانی با بیان اینکه تئاتر در حال تبدیل شدن به یک هنر باواسطه شده است تا ادامه حیات بدهد، مطرح کرد: ناگزیر هستیم که این موضوع را بپذیریم تا تئاتر در شرایط فعلی بتواند همچنان ادامه دهد. برخورد ما با اینکه این اتفاق چگونه رقم بخورد و ابزار آن چه باشد، نکته این تغییر است.

وی شرح داد: تجربه هایی در این حوزه در تئاتر جهان اتفاق افتاده است. تله تئاتر، تئاتر ویدیویی و تئاتر برخط یا سوار بر امواج گونه هایی بوده اند که در کشورهای مختلف از سال ها قبل سابقه داشته اند. این شیوه ها بر جذب و فراگیری مخاطب نیز تاثیرگذار است. به طور مثال نمایشی که 30 شب اجرا دارد، به طور میانگین 4 هزار مخاطب خواهد داشت اما همین نمایش وقتی در رسانه ای مانند تلویزیون پخش شود، به فراگیری میلیونی می رسد. این قدرت رسانه است که می تواند مخاطب عام و غیر تخصصی را با تئاتر پیوند دهد.

این کارگردان تئاتر همچنین درباره نیاز امروز حوزه فرهنگ و هنر به ماده قانون یا یک ساختار مشخص در حوزه اقتباس و ارتباط میان ادبیات نمایشی و توصیفی با تئاتر و سینما، مطرح کرد: هیچ متر و معکمک در حال حاضر برای این مورد وجود ندارد و اساسا در کشور ما ارتباط میان ادبیات نمایشی و سینما قطع است. شرایط به نحوی است که اگر کسی بخواهد اقتباسی از تئاتر و نمایشنامه ها در سینما داشته باشد آنقدر ریسک بالایی دارد که از آن صرف نظر می کند.

علی ژکان کارگردان و فیلمنامه نویس سینما و تئاتر نیز در این نشست با بیان اینکه وضعیتی که کرونا در سینما به وجود آورد در تئاتر به مراتب آسیب زا تر بود، مطرح کرد: فکر می کنم همگی به این امر واقف هستیم که اقتصاد تئاتر قوی نیست و حیات آن وابستگی زیادی به نمایش و صحنه دارد.

وی ادامه داد: واکنش ها به کرونا در تئاتر یا حتی سینما هدفمند نبود و تنها یک عمل واکنشی به این چالش پیش آمده بود و برنامه ریزی و سیاست گذاری در این میان وجود نداشت. کرونا علاوه بر محدودیت هایی که داشت قطعا ظرفیت هایی را هم ناخواسته پیش پای تئاتر قرار داد.

ژکان با اشاره به ورود تله تئاتر همزمان به گسترش تلویزیون در ایران شرح داد: تله تئاتر از دهه 40 در ایران شکوفا شد و در آن زمان اهالی تئاتر از این امکان بهره بردند. علی نصیریان و جمعی از هنرمندان در این حوزه پیشرو بودند.

وی درباره رابطه سینما و تئاتر نیز اظهار کرد: سینما در هر موقعیتی از تئاتر بهره برده است و به نوعی دنباله رو تئاتر بوده است. این موضوع درباره تئاتر صادق نیست و تئاتر کمترین تاثیر را در بخش های دیگر داشته است.در سینما اقتباس بی خاتمه است اما در کشور ما متاسفانه از این امکان کمتر استفاده می شود.

سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر به دبیری حسین مسافر آستانه تا 20 بهمن در حال برگزاری است.