نظرخواهی فرهنگستان زبان و ادب فارسی از علاقه مندان به زبان فارسی - مجله شرقیا

فرهنگستان زبان و ادب فارسی در خبری مطرح کرد که اخیراً یکی از علاقه مندان پیشنهادهایی برای به کار بردن چند واژه فارسی در برابر مفاهیم صرفه جویی و کم مصرف کردن به فرهنگستان ارائه نموده است که نامه ایشان را برای داوری عمومی منتشر می کنیم. از تمامی کارشناسان و علاقه مندان دعوت می کنیم تا پیشنهادها و دیدگاه های خود را درباره این موضوع به نشانی پیغام نگار گروه واژه گزینی (terminology@persianacademy) ارسال نمایند.

اینجانب، فرهاد اشکانی، دانشجوی کارشناسی ارشد... برای مدیریت خشکسالی انتها نامه می­ نویسم و از سر احتیاج واژه ای را پیشنهاد نموده ام که به نظر من واژه بسیار سودمند و زیبایی است. این واژه بهزیگری نام دارد که در ادامه درباره آن نوشته ام.

در زمینه درست زندگی کردن، کم مصرف کردن، واژه­ هایی که بیشتر به کار می­ رود به ترتیب صرفه جویی و قناعت است. واژه دیگری در بین مردم رد و بدل نمی­ شود یا اینکه چندان رایج نیست. دو مشکل هست: نخست اینکه این دو واژه ریشه عربی دارند. دوم اینکه هر دو واژه کار نیکوی کم مصرف کردن و بسنده کردن را از مسیری پیشنهاد می­ کند که از فضای فرهنگی و فکری مردم سرزمین ما دور است.

صرفه جویی رنگ مالی و پولی به کم مصرف کردن می­ دهد؛ بنابراین هم خود واژه بار معنایی چندان مثبتی ندارد و هم با توجه به روحیه مصرف گرایی و پول پرستی و خودنمایی پولی ای که در کشور حکم­فرماست و بعلاوه این موضوع که حساب جیب را داشتن به خسیس بودن شخص نسبت داده می­ شود، اگر مثلاً شما به مردم بگویید در مصرف آب صرفه جویی کنید این پاسخ توهین آمیز را خواهید شنید که پولش را می دهم.

بعلاوه واژه قناعت نیز در فکر مردم امروز سرزمینمان کاری دور از توان است. اگر به کسی بگوییم لطفاً قناعت کنید حتماً این پاسخ را خواهیم شنید که ای آقا! مگر ما چقدر می­ خواهیم عمر کنیم؟ مگر چند بار به جهان می­ آییم؟ بگذار خوش باشیم. بنابراین هیچ یک از دو واژه فوق جوابگوی فرهنگ بیمار امروزی ما نیست.

شعارهایی مانند صرفه­ جویی کم مصرف کردن نیست، درست مصرف کردن است کاستی واژه صرفه جویی در انتقال منظور و بنابراین اثربخشی آن را نشان می­ دهد. من نیز در راستای نگارش انتها نامه خود با عنوان برنامi مدیریت خشکسالی، هم به دلایل بالا و هم به علت کمبود واژگان معادل در برگردان از زبان انگلیسی به این نتیجه رسیدم که احتیاج است در این زمینه واژگان تازه ای داشته باشیم.

هنگامی که از جامعه­ ای بخواهیم کالایی را کم یا در حد احتیاج خود مصرف نمایند، واژگان صرفه­ جویی و قناعت همۀ جامعه را از نظر بار فرهنگی و روانی تحت تأثیر نخواهد گذاشت؛ بلکه افرادی را تحت تأثیر قرار می­ دهد که مسائل مالی برایشان دارای اهمیت باشد و یا با روحیۀ قناعت بزرگ شده باشند. واژگانی مانند درست مصرف کردن، بهینه مصرف کردن، خوب مصرف کردن و مانند آن تقریباً بر هر فردی با هر دیدگاه و هر طبقه اجتماعی می­ تواند اثر بگذارد، مگر اینکه شخص مشکل شخصیتی و روانی داشته باشد.

به همین دلیل، پس از اندیشیدن، به این نتیجه رسیدم که برترین واژه­ای که می­ توان با آن ترکیب خوبی ساخت بهینه بودن است. ازآنجاکه انسان زنده بایستی آب، غذا، خاک، زمین، پول، میوه و... مصرف کند، واژه زیستن را برای ترکیب با بهینه برگزیدم. به واژه به زیستن رسیدم. به کار بردن واژۀ به زیستن به عنوان فعل سخت بود؛ بنابراین با تبدیل به زیستن به بهزی و سپس با افزودن پسوند گری و گر، این واژه را به واژگان بهزیگری و بهزیگر تبدیل کردم که هم در زبان راحت می­ شود و هم آهنگ زیبایی دارد و هم می­ توان با ترکیب آن با مصدر کردن فعل بهزیگری کردن را ساخت.

بهزیگری به معنی درست زندگی کردن است. بهزیگری یک واژه با معنی کلان است. بهزیگری می­ تواند کارهایی مانند بهینه خرج کردن، مالی زیستن، کم مصرف کردن، درست مصرف کردن، صرفه جویی، سالم زندگی کردن و مانند این ­ها را در بر گیرد. به این صورت که کم مصرف کردن، بهزیگری است. بهزیگرانه زیستن یک هنر است. صرفه جویی در مصرف آب بهزیگری است.

بعضی واژه ­های مشتق از این واژه:

بهزیگرانه یا بهزیانه (نابهزیگرانه و نابهزیانه) ـ بهزیگرانه اندیشیدن، بهزیگرانه رفتار کردن، بهزیگرانه زیستن (به زیستن).

بهزیگر ـ مرد بهزیگر، زن بهزیگر، سیستم بهزیگر (سیستمی که بهینه عمل می­ کند)، سازمان بهزیگر (سازمانی که بهینه عمل می­ کند).

بهزیگری ـ بهزیگری کردن، فرهنگ بهزیگری، ادارۀ بهزیگری (اداره ای به منظور حفاظت از منابع کم و نایاب)، سازمان بهزیگری زیست (سازمان حفاظت محیط زیست)، قانون بهزیگری.