چگونه از ماهی قرمز درست نگهداری کنیم؟ - مجله شرقیا

ماهی قرمز از چین آمده اما حیوان خانگی است

بسیاری باور دارند که قرار دادن ماهی قرمز بر سر سفره هفت سین هیچ پیشینه تاریخی ندارد. شاهد این مدعی نیز تابلوی مشهور کمال الملک از سفره هفت سین است که در آن نشانی از ماهی قرمز دیده نمی شود. بر این اساس قدمت حضور ماهی قرمز را در سفره ایرانی ها می توان چیزی در حدود 100 سال پیش تخمین زد. جدای از بعد تاریخی مساله، خرید ماهی قرمز را بسیاری مصداق شاخص حیوان آزاری می دانند اما این مساله نیز جای تعمق دارد.

ماهی قرمز یا همان ماهی طلایی (Goldfish) با نام علمی (Carassius auratus) در اصل گونه ای است که خاستگاه جغرافیایی آن به کشور چین برمی شود اما هم اکنون در آکواریوم ها، استخرهای تزئینی و حتی متاسفانه طبیعت سرتاسر جهان می توان آن را سراغ گرفت. این گونه از نظر زیست محیطی یک حیوان خانگی یا همان پت (Pet) است.

یک حیوان بعنوان حیوان خانگی بایستی یکسری شرایط اصلی و یکسری شرایط فرعی داشته باشد که البته شرایط فرعی بسته به منطقه جغرافیایی یعنی کشور، استان و… فرق دارد. شروط اصلی یک حیوان خانگی این است که نخست، بیماری های مشترک آن با انسان قابل پیشگیری و کنترل باشد. دوم، لزوماً در اسارت زادآوری نموده و تکثیرشده باشد؛ یعنی حیواناتی که از طبیعت گرفته می شوند، به هیچ عنوان نمی توانند حیوان خانگی باشند و بعلاوه حیوانات بومی یک منطقه جغرافیایی نمی توانند بعنوان حیوان خانگی در همان منطقه نگهداری شوند. سوم این که حیوانی می تواند خانگی باشد که در زمره حیوانات در معرض خطر انقراض نباشد.

از آن جا که ماهی های قرمز در ابعاد قابل ملاحظه و به شکل گسترده در استخرهای پرورش ماهی تکثیر می شوند و در ضمنً واجد شروط مذکور هستند لذا از نظر زیست محیطی نگهداری آن ها بعنوان حیوان خانگی یا پت تحت شرایط درست و کنترل شده ممنوعیت ندارد.

نگهداری اصولی مهم ترین شرط داشتن حیوان خانگی

استخرهای پرورش ماهی قرمز در سرتاسر جهان هر ساله میلیون ها ماهی را به بازارهای مختلف عرضه می نمایند. همان طور که همه می دانیم، بازار خرید و فروش را تقاضا رونق می دهد. خرید و فروش گونه های بومی و بالاخص گونه های در معرض خطر حیات وحش موضوعی جدا و کاملاً غیرقانونی است. یعنی اگر فرضاً شما یک بچه سنجاب ایرانی یا سمندر کایزر یا لاک پشت لاک نرم خریداری کنید، نه تنها کار غیرقانونی نموده اید بلکه با خرید آن به حیات وحش ایران نیز ضرر زده اید. اما بحث گونه های خانگی از اساس با این موضوع فرق دارد.

حیوان خانگی مثل ماهی قرمز احتیاجهای خاص زیستی دارد. در اصل تفاوت های فیزیولوژیکی، آناتومیکی، درمانی و دامپزشکی مهمترین عامل طبقه بندی و تفکیک حیوانات خانگی به دو گروه معمولی و خاص هستند. مشکل اغلب ما عدم تشخیص همین تفاوت ها است. یعنی بعنوان مثال نحوه نگهداری از حیوانات مختلف را به نوعی یکسان تصور می کنیم در حالی که فرضاً خرگوش، خوکچه هندی و همستر بعنوان حیوانات خانگی خاص احتیاجهای زیستی متفاوتی دارند. عین این شرایط در خصوص ماهی های قرمز نیز صادق است.

طرز نگهداری ماهی قرمز

ماهی قرمز بعنوان یک حیوان خانگی به غذا احتیاج دارد یعنی اگر شما همین فردا یک ماهی قرمز خریدید، باید حتماً غذای آن را هم خریداری کنید. این باور که ماهی قرمز به غذا احتیاج ندارد از اساس یک باور غلط است. غذای ماهی قرمز اغلب کرم های خشک و فریزشده خاصی از نوع (Tubifex)، لارو حشرات، کرم های خونی، دافنی (یک نوع جانور بندپا و سخت پوست)، نوعی میگوی خاص موسوم به (Brineshrimp)، نخودفرنگی پخته و کاهو به شکل کاملاً خرد و ریزشده است. در حقیقت ماهی های قرمز دقیقاً همان چیزی را می خورند که سایر ماهی ها از آنها تغذیه می نمایند.

یک ماهی قرمز در اسارت می تواند 30 سال هم عمر کند اما چرا ماهی های قرمز اغلب به سرعت در تنگ های بلورین ما تلف می شوند؟ پاسخ این سوال ساده است: نگهداری در شرایط نامناسب.

خواندنی ها

غذای ماهی قرمز

در جهان صدها واریته مختلف از ماهی قرمز وجود دارد که هر کدام از نظر ترکیب رنگی و حتی خصوصیات فیزیکی بسیار با یکدیگر فرق دارند. در حقیقت اصل ماجرا هم همین جاست، یکسری شرایط خاص می تواند برای یک نوع مناسب اما برای دیگری کاملاً مضر باشد.

آب ماهیان قرمزی که در اسارت نگه داشته می شوند، می بایست دست کم دوبار در هفته عوض شود. ماهی های قرمز بشدت از گیاهان آبی زنده استقبال و حتی از آنها تغذیه می نمایند. بنابراین نگهداری ماهی قرمز در یک تنگ کوچک و خالی از هر گونه عنصر حیات بخش زیستی یک کار کاملاً اشتباه است.

ماهی های قرمز از نظر درجه حرارت آب و محیط پیرامونی طیف تحمل به نسبت قابل قبولی دارند. آنها می توانند آب خیلی سرد و در مرز نقطه انجماد تا آبی با درجه حرارت 30 درجه سانتیگراد را تحمل نمایند اما از 30 درجه به بعد به طور قطع برای آنها مشکل ساز است.

واریته هایی مانند Orandas، سر شیری ها، Ranchu، Veiltails و… که بیشتر از سایرین خرید و فروش می شوند؛ تنها در آبی دوام می آورند که دمای آن از محیط پیرامونی اش کمتر نباشد.

ماهی قرمز بخریم یا نخریم؟

بسیاری از ما ایرانی ها چندین سال است که برای سفره هفت سین ماهی قرمز نمی خریم و این کار از بسیاری جهات بسیار درست است. واقعیت امر این است که بسیاری از ما در روزهای نزدیک عید صرفاً شیفته زیبایی آن ها می شویم اما فقط چند روز که از عید گذشت، دلزده می شویم. اغلب ما ماهی را می خریم بدون آن که به احتیاجهای زیستی اش توجه کنیم.

گاهی دلزدگی ما از آن ها به حدی است که در اولین نهر یا رودخانه یا حتی دریا و دریاچه رهایشان می کنیم. رها کردن ماهی در استخر یک پارک شاید کار درستی باشد اما در طبیعت، بدون تردید یک اشتباه بزرگ است. ما می توانیم ماهی بخریم اما به هیچ وجه نباید آن را در طبیعت رها کنیم چرا که این کار بزرگترین ظلم به سایر موجودات است. ماهی کوچک و زیبای شما می تواند و قابلیت آن را هم دارد که در طبیعت به راحتی تبدیل به آفت شود.

پاسخ این که ماهی خریداری کنید یا خیر دقیقاً به خود شما بستگی دارد. شما می توانید ماهی خریداری کنید، اگر جای نگهداری مناسب آن را دارید، اگر زمان و علاقه برای نگهداری اش دارید، اگر در طبیعت رهایش نمی کنید، اگر در صورت بروز مشکل با دامپزشک مشورت می کنید و مهمتر از همه این که اگر درباره احتیاجهای زیستی آن مطالعه می کنید.

ماهی قرمز را نباید صرفاً به بهانه شب عید خرید، ماهی قرمز یک موجود زنده است و هر موجود زنده احتیاجهای خاص زیستی دارد. این که ما چقدر در حفظ آداب و سنت هایمان کوشا باشیم یک طرف قضیه است و مسوولیت پذیری نسبت به هر موجود زنده، طرف دیگر ماجرا.

سنت های ما نمی گویند که ماهی را از سر سفره هفت سین بردارید چون ایرانی نیست. سنت های ما و بعلاوه تاریخ ما همواره با آغوش باز به استقبال هدایا رفته اند. همانطور که در سنگ نگاره های تخت جمشید می بینید؛ در ایام شادباش نوروزی، هندی ها، زرنگی ها و رخجی ها، ایونی ها، کاپادوکیه ای ها، سغدی ها و خوارزمی ها، لیدیایی ها، سکایی ها، سوری ها، بابلی ها و خیلی اقوام دیگر برای ایرانی ها هدیه می آوردند و با آغوش باز از آنها استقبال می شد.

همانطور که هندی ها چای را به ما هدیه دادند و نوشیدن چای هم اکنون جزئی خدشه ناپذیر از آداب ما ایرانی ها است، ما می توانیم ماهی قرمز را هم در سفره های نوروزی مان داشته باشیم ولی به یک شرط و آن شرط این است که احتیاجهای زیستی ماهی های قرمز را خوب بشناسیم.