آداب و رسوم نوروزی اقوام کرد را بشناسید - مجله شرقیا

به گزارش، جشن نوروز از دیرباز درمیان نمودها با شکوه خاصی همراه با آداب و سنن تاریخی و فرهنگی برگزار می شود. مردم کرد در نوروز به خانه تکانی، دید و بازدید، آتش افروزی، میرنوروزی، بازی های سنتی و بومی می پردازند. ایوب گبانچی در کتاب جشن ها و آیین های ایرانی به این نکته اشاره نموده است.

قوم کرد به عنوان یکی از اقوام اصیل ایرانی، جشن نوروز را با شکوه خاصی برگزار می نماید و در بزرگداشت این جشن باستانی آیین ها و آداب و رسوم ویژه ای را برپا می دارند که نشانگر سابقه تاریخی و فرهنگی این قوم است. میرنوروزی، آتش افروزی، دید و بازدید و بازی های سنتی و بومی برخی از آیین های ویژه نوروز در کردستان است که در منابع به آن ها اشاره شده است.

تفاوت مراسم نوروزی در کردستان ایران با دیگر نقاط ایران در این است که نمودها در شب چهارشنبه آخر سال آتش روشن نمی نمایند، به جای آن شب نوروز برفراز بام ها وکوه های گرداگرد شهر و آبادی آتش بازی می نمایند.

ایوب گبانچی در کتاب جشن ها و آیین های ایرانی درباره نوروز در کردستان می نویسد: هنگام فرارسیدن نوروز در کردستان، پس از برپایی سفره هفت سین با توجه به توانایی افراد هرخانوار به محض رسیدن سال، صدای هلهله و شادی از هر خانه ای بلند می شود. نخست افراد کوچک خانواده دست بزرگان را می بوسند و سپس بزرگان خانواده روی بچه ها و جوانان را می بوسد و به هر کدام عیدی می دهد.

پس از آن بر سر سفره می نشینند و به خوردن مشغول می شوند. بچه ها و جوانان مقداری سیر و پیاز را خورده و نیز به پای خود می مالند. این کار را به این سبب می نمایند که از گزند جانورانی مانند مار و کژدم درامان باشند. همچنین براین باورند که سمنو باعث افزایش بینایی و هوش، سرکه و سماق باعث از بین رفتن صفرا و سرگیجه و خوردن سیر، باعث دفع سموم بدن می شود و از مرگ ناگهانی جلوگیری می نماید.

مراسم نوروز در کردستان تا حد زیادی رنگ و بوی سنتی خود را حفظ نموده است. مراسم میرنوروزی یا امیر بهاری یکی از آیین های نمایشی پس از تحویل سال نو است که در گذشته با تشریفات زیادی برگزار می شد و امروزه تنها در چند روستای منطقه منگور از توابع مهاباد هرساله در نخستین چهارشنبه سال برگزار می شود. در این روز مردم از میان خود فردی عامی را به امارت و حکومت موقت انتخاب می نمایند به او عنوان میرنوروزی می دهند.

در کتاب آثار فرهنگی، باستانی و تاریخی استان کردستان درباره این مراسم آمده است: در نخستین چهارشنبه سال، میر با همراهانش در جمع مردم حاضر می شد و با حضور در کوی و برزن مردم کوچه و بازرا را به علت گرانی، بداخلاقی و غیره محکوم می کرد و جلاد نیز حکم صوری وی را اجرا می نمود. این مراسم از دیرباز درمیان نمودها رواج داشت و هرساله با تشریفات خاصی برگزار می شد و در گذشته از صندلی ویژه ای برخوردار بود. اگرچه، امروزه این مراسم به دست فراموشی سپرده شده است هنوز هم صندلی خاصی در ذهن و خاطرات مردم منطقه کردستان دارد.

نوروزخوانی از دیگر مراسم نوروزی در کردستان به شمار می رود که امروزه جز در برخی مناطق روستایی به فراموشی سپرده شده است. رسم بر این بود که همسایه ها و افراد خانواده در ایام عید شب را در خانه یکی از اهالی محل می گذراندند. در این شب نقال، نوروزنامه را مانند خواندن شاهنامه نقالی می کرد.

از دیگر آداب نوروزی مرسوم در کردستان، هه ته ری، مه ته ری است. که بچه ها در روز نخست نوروز به آن می پردازند و در روستاها، بزرگترها در گروه های چندنفره شال خود را از روزنه بام پایین می انداخته و می گویند: هه ته ری، مه ته ری، شتیکمان بو بخه نه بن چه په ری یعنی هدیه ای برایمان به پشت پرچین بیاورید.

یکی دیگر از سنت های ویژه نوروزی در کردستان که در منابع به آن اشاره شده است، گردش کوسه در روستاهاست. گردیزی، ابوریحان بیرونی و بسیاری از مورخان در آثارشان از این آیین یاد نموده اند.

درباره تاریخچه این رسم در کتاب جشن ها و آیین های ایرانی آمده است: این آیین آیینی است کهن که در اروپای شرقی برگزار می شده و طبق برخی روایات به زمان حضرت موسی (ع) که چوپان شعیب پیامبر بود، بازمی شود. روستاییان با راه انداختن دسته ای که لباس های چوپانی و ماسک های خنده دار پوشیده اند، کوسه و عروسش را بدرقه می نمایند. آن ها در حالی که شعر می خوانند، به در خانه ها رفته و نوید می دهند که زمستان رو به اتمام است و بهار در راه و بعد هم هدایایی می گیرند.

احیای آیین های ملی و باستانی ایران امر محال و غیرممکنی نیست و با وجود تمام موانع پیش روی این امر، با اراده همگانی ایرانیان انجام شدنی است. به امید روزی که آیین ها و آداب و رسوم غنی و پربار ایرانی نه تنها در قاب کتاب که در زندگی روزمره مردمان این سرزمین کهن جاری شود.

منبع:ایبنا