فرحزاد یا فره زاد؛ آبادی هزار ساله و منحصر به فرد تهران - مجله شرقیا

به گزارش همشهری، محله فرحزاد یا به عبارت درست تر آبادی کهن فرحزاد که قدمتی هزار ساله دارد، هنوز هم همان صفای گذشته را حفظ نموده است. با وجود توسعه شهر و رشد قارچ گونه برج ها و آپارتمان ها، هنوز هم در حاشیه روددره فرحزاد و بالادست این محله، باغ های باصفایی وجود دارد که مثل ریه های تنفسی تهران هوای تازه را به شهر دودزده پمپاژ می نمایند.

اگر از تهرانی ها و حتی بعضی از ساکنان فرحزاد درباره وجه تسمیه این آبادی زیبا بپرسید، احتمالا فرحزاد را به محل فرح و شادی تعبیر می نمایند. تعبیری که با توجه به پیشینه تاریخی و شرایط جغرافیایی و طبیعی این آبادی کهن، چندان بیراه به نظر نمی رسد.

با وجود بعضی مسائل، هنوز هم فرحزاد باغ های با صفای خود را حفظ نموده است.

آبادی فرحزاد از چند قرن پیش هم تفرجگاه تهرانی ها بود. اگر از آب و هوای خوش، باغ های سرسبز و هزاررنگ فرحزاد بگذریم که آن را در مقاطع مختلف سال به پاتوق گردشگران تهرانی تبدیل می کرد، این آبادی تا پیش از احداث جاده نو امامزاده داود (ع) قرن ها منزلگاه زائران آستان مقدس امامزاده داود (ع) بود.

داریوش شهبازی در این باره می گوید: نام فرحزاد در منابع و متون تاریخی و نیز بر اساس قرائن و شواهد زبان شناسان به صورت فره زاد آورده شده و معنای دیگری به جز محل فرح و شادی دارد. با وجود این، از آنجایی که فرحزاد از گذشته تا امروز تفرجگاه تهرانی ها بود، همان واژه فرحزاد و معنای فرح و شادی هم چندان خالی از معنا نیست. چرا که زائران آستان مقدس امامزاده داود (ع) سال ها از مسیر قدیمی دسترسی به بارگاه امامزاده داود (ع) که از فرحزاد می گذشت استفاده می کردند و در طول این مسیر نیز کافه ها و رستوران ها و استراحتگاه های بسیاری ساخته شده بود. روستایی که در زمان رونق جاد قدیم امامزاده داود (ع) برای زائران، در حکم توقفگاهی خوش آب و هوا بود، هنوز هم به علت وجود رستوران ها پذیرای گردشگران است.

رستوران های فرحزاد از گذشته تا امروز پاتوق گردشگران و خانواده ها بوده است.

فره زاد یک واژه فارسی است

اما در جستجو برای وجه تسمیه آبادی فرحزاد به تکرار نام این روستای کهن در منابع و متون تاریخی می رسیم. نام فرحزاد در بسیاری از منابع مکتوب به صورت فره زاد ذکر شده است.

شهبازی در این باره می گوید: اگرچه بسیاری تصور می نمایند که نام روستای فرحزاد برگرفته از واژه عربی فرح به معنای شادی و یا فرحزاد به معنای مکانی فرح بخش است، اما املای آن در متون تاریخ فرق دارد. به عبارت دیگر، واژه فرحزاد که امروز برای اطلاق به این روستای کهن به کار می رود یک غلط مشهور است. چرا که به عنوان مثال در کتاب هایی، چون منتقله الطالبیه و جنت النعیم نام این آبادی به صورت فَرَزاد و در بعضی متون دیگر به صورت فرَّه زاد نوشته شده است. اما علت اینکه امروز نام این روستا به فرحزاد تغییر نموده است، به قیاس عامیانه ای برمی شود که واژه فارسی فره را به واژه عربی فرح تبدیل نموده و استناد این قیاس عامیانه به پیشینه تفرجگاهی این روستای کهن است.

معنای واژه فره زاد چیست؟

کنکاش درباره ریشه واژه فره زاد که در متون تاریخی تکرار شده است، ما را به موارد جالبی درباره وجه تسمیه این آبادی می رساند. واژه فارسی فره زاد هم به شرایط اقلیمی و ویژگی های منحصربه فرد این آبادی کهن اشاره دارد. شهبازی می گوید: واژه فره زاد از ترکیب دو واژه فره و زاد ساخته شده است. هر دو واژه از واژگان فارسی هستند. اولی به معنای عظمت و شوکت و دومی به معنای توشه؛ بنابراین واژه فره زاد به معنای توشه باارزش و بزرگ است.

اگر در ویژگی های منحصربه فرد فرحزاد و امتیازات آن نسبت به روستا های دیگر کنکاش کنیم، توشه باارزش معنای مناسبی برای وجه تسمیه این روستاست. به عنوان مثال، در گذشته رودخانه پرآب و آب زلال و نیز باغ های پربار فرحزاد میان تهرانی ها مشهور بود. آب زلال رودخانه ها و قنات های فرحزاد پای توتستان ها، باغ های شاتوت، گیلاس و... سرازیر می ریخت و نتیجه آن محصولات و میوه هایی بود که حسابی میان تهرانی ها هوادار داشت. با این بیان این احتمال وجود دارد که واژه فره زاد که در منابع مکتوب بار ها تکرار شده است، اشاره ای به همین امتیازات محصربه فرد باشد.

توت چینی در فرحزاد

شاتوت از محصولات مرغوب باغ های فرحزاد است.