قطب هم بیابان دارد! - مجله شرقیا

با اینکه بخش های شمالی گرینلند حدود 700 کیلومتر تا قطب شمال فاصله دارد اما سطح آن با هیچ یخی پوشیده نشده است چون از حدود 8 هزار سال قبل یخچال های طبیعی کاملا از این منطقه عقب نشینی کردند. این ناحیه شمالی ترین بخش دنیاست که کاملا عاری از یخ است. آب و هوا قطبی است؛ همان ویژگی تعیینی که همه ما می دانیم: تابستان های کمتر از دو ماه و زمستان های طولانی! مقدار بارش در این نقطه آنقدر کم است که به بیابان قطبی معروف شده است. به افتخار رابرت پیری که در جریان اکتشافات سال های 1891 و 1892 این ناحیه را برای اولین بار کشف کرد، به این ناحیه پیری لند (Peary Land) می گویند.

پیری لند جاذبه های جغرافیایی، علمی و فرهنگی زیادی دارد: شمالی ترین بخش خشکی های گرین لند که رابرت پیری در سال 1900 آن را کشف نموده بود هم در همین ناحیه قرار گرفته است. در آن موقع این طور تصور می شد که این ناحیه شمالی ترین خشکی کل دنیاست اما در سال 1969 تعیین شد که جزیره دیگری به نام Kaffeklubben در شمال این ناحیه قرار گرفته است و به این ترتیب رکورد شمالی ترین نقطه دنیا با جزیره دیگری شکسته شد.

باورکردنی نیست اما در این جزیره دورافتاده و صخره ای که دمای بینهایت سردی دارد هم دو گل کوچک درآمده اند که برای زنده ماندن کوشش می نمایند. این دو گل بنفش و زرد رنگ شمالی ترین گل های دنیا هستند البته گل بنفش رنگ یک رکورد دیگر هم دارد و آن این است که مرتفع ترین گل دنیاست چون حتی در ارتفاع 4500 متری کوه های آلپ سوئد هم دیده می گردد. از نظر تاریخی، پیری لند یکی از شمالی ترین سکونتگاه های انسانی در دنیا بود چون اکتشافات باستان شناسی که در دهه 1950 رخ داد نشانه هایی از چندین اقامتگاه دائمی را در این محل کشف کرد، سکونتگاه هایی که متعلق به 2400 سال قبل هستند.

در یکی از این اکتشافات، یک ایستگاه تحقیقاتی به نام Brønlundhus در سواحل غربی بخش های جنوبی پیری لند ساخته شد. این ایستگاه تحقیقاتی که در سال های 1947 تا 1948 به وسیله محققان دانمارکی ساخته شد تا زمان تاسیس ایستگاه آلرت در کانادا در سال 1950 شمالی ترین ایستگاه تحقیقاتی بود. این ایستگاه دیگر فعال نیست اما مجموعه ای آثار هنری از دیگر اکتشافات قطبی در آن قرار گرفته و امروز به موزه تبدیل شده و شمالی ترین موزه دنیا را شکل داده است.

بگذارید درباره بیابان دیگری هم حرف بزنیم، بیابانی که این بار نه در قطب شمال بلکه در قطب جنوب قرار گرفته است. با اینکه تصور بیشتر ما از بیابان، زمین های خشک و ترک خورده است اما بزرگ ترین بیابان دنیا از آن چه ما در فکر درباره بیابان داریم فاصله زیادی دارد. به نظر می آید بیشتر ما از وجود بزرگ ترین بیابان دنیا در بیابان سرد قطب جنوب بی خبر هستیم، بیابانی که در حوالی قطب جنوب قرار گرفته است. در این منطقه با اینکه زمین همواره پوشیده از برف و یخ است اما مقدار بارش خیلی کم و گاهی سالانه حتی کمتر از 50 میلی متر است که باعث شده آن را به نام بیابان سرد بشناسیم.

با اینکه در نواحی ساحلی قطب جنوب بارش های سنگینی اتفاق می افتد اما بخش های داخلی گاهی اصلا هیچ بارشی ندارند. بارش های کمتر از 10 سانتی متر در قطب جنوب اتفاق می افتد اما با این حال زمین همواره پوشیده از لایه ای از برف و یخ است. مثل دیگر بیابان های دنیا در این ناحیه هم کمبود بارش، بد بودن کیفیت خاک و دمای نامناسب جلوی رشد حیات را گرفته است و گیاهان محدود به گلسنگ ها، قارچ، جلبک و … هستند.

امروز قطب جنوب در معرض تهدیدات زیادی قرار گرفته است؛ فعالیت های انسانی حیات را در این بیابان سرد به خطر انداخته است. گرم شدن آب و هوا بدترین تغییرات آب و هوایی را برای این ناحیه به وجود آورده و باعث شده که دما بالا برود، یخچال های طبیعی عقب نشینی نمایند، تکه یخ های شناور به داخل آب بروند و مقدار اسیدیته آب بیشتر گردد. تمام این اتفاقات چرخه زندگی حیوانات بومی این منطقه را تهدید می نماید و باعث افزایش سطح آب دریای دنیا می گردد.

منبع: amusingplanet.com