50 نکته راهنمای خرید چای سیاه ایرانی - مجله شرقیا

انواع چای سیاه ایرانی بر اساس ظاهر و کیفیت

دسته بندی چای ها، به ویژه چای سیاه ایرانی، بر اساس چند معیار کلیدی انجام می شه که هر کدوم نقش مهمی در مشخص کیفیت، نوع مصرف و حتی قیمت چای دارن. این دسته بندی ها هم در سطح فراوری صنعتی کاربرد دارن و هم برای مصرف کننده نهایی مفیدن که شامل موارد زیر میشن:

راستی، انواع باکیفیت و مرغوب رو از فروشگاه های به روش های خرید و اینترنتی می تونین خریداری کنین.

میزان و شکل برگ چای (غربال گری)

این دسته بندی بر اساس عبور برگ های چای از توری هایی با نمره های مختلف انجام می شه. هرچه برگ درشت تر باشه، کیفیت و عطرش بیشتره چون کمتر آسیب دیده و مواد معطر بیشتری حفظ نموده.

چای قلم

چای قلم یکی از مرغوب ترین و اصیل ترین انواع چای ایرانیه که از برگ های درشت و سالم بوته چای تهیه می شه. این برگ ها معمولاً در فصل بهار چیده می شن و در فرآیند مالش، حالت پیچ خورده و کشیده پیدا می کنن. چای قلم به خاطر عبور نکردن از توری های ریز، ظاهر درشت و زیبایی داره و در گریدهای مختلفی مثل OP، FOP و TGFOP عرضه می شه.

عطر طبیعی، طعم گس دلنشین و رنگ قرمز مایل به نارنجی از ویژگی های شاخص این نوع چای هست. زمان دم آوری چای قلم نسبتاً طولانی تر از انواع دیگه ست و برای پذیرایی های رسمی یا لحظات خاص انتخاب فوق العاده ایه.

چای شکسته

چای سیاه شکسته از برگ هایی با میزان میانه تهیه می شه که در مرحله غربال گری از توری های نمره 10 تا 14 عبور کردن. این نوع چای در گریدهایی مثل BOP ،FBOP و TGFBOP دسته بندی می شه و نسبت به چای قلم، دم آوری سریع تری داره.

رنگ دهی مناسب، طعم متعادل و عطر قابل قبول باعث شده که چای شکسته گزینه ای محبوب برای مصرف روزانه باشه. هرچند ظاهر این چای، ممکنه به میزان قلم مجذوب کننده نباشه، اما از نظر کیفیت و طعم چیزی کم نداره و برای کسایی که دنبال چای خوش طعم و مالی هستن، انتخابی عالیه.

چای باروتی

چای باروتی از برگ های ریز و خردشده تشکیل شده که از توری های نمره 14 تا 20 عبور کردن. این نوع چای به خاطر میزان کوچکش، خیلی سریع رنگ می ده و طعمش قوی تره. گریدهای رایجش شامل PF ،BPF و FBOPF هستن.

چای باروتی بیشتر برای چای سازهای برقی یا مواقعی که زمان محدوده استفاده می شه. البته چون برگ ها خیلی ریزن، ممکنه زود ته نشین بشه و عطرش کمتر از چای قلم یا شکسته باشه. با این حال، برای کسایی که دنبال چای فوری با رنگ دهی بالا هستن، گزینه ای کاربردی و ارزان ست.

خاک چای

خاک چای ریزترین ذرات باقی مونده از فرآیند غربال گریه که از توری های بسیار ریز (30×40) عبور می کنه. این نوع چای معمولاً کیفیت پایین تری نسبت به انواع دیگه داره و بیشتر در مصارف صنعتی یا فراوری چای کیسه ای استفاده می شه.

رنگ دهی بسیار سریع، طعم تند و ته نشینی زیاد از ویژگی های این خاک چای هست. این چای برای مصرف خانگی توصیه نمی شه، مگر در ترکیب با چای های دیگر برای تقویت رنگ یا در مواقع خاصی که صرفاً رنگ چای مدنظر باشه.

نتیجه: از نظر کیفیت، چای قلم ممتاز زرین در صدر قرار داره، چون هم عطر داره، هم طعم، هم ظاهر زیبا.

2- نوع برگ چای و بخش برداشت شده

کیفیت چای تا حد زیادی به این بستگی داره که از کدوم قسمت بوته چای برداشت شده:

جوانه پایانی (چای سرگل): لطیف ترین و معطرترین بخش گیاه چای جوانه اونه. چای هایی که از این قسمت تهیه می شن مثل چای سرگل یا زرین، کیفیت بسیار بالایی دارن.

برگ اول و دوم (چای ممتاز): این برگ ها هنوز لطیف و خوش عطرن و برای تهیه چای های ممتاز مثل FOP و FBOP مناسب هستن.

برگ سوم و ساقه ها: این قسمت از گیاه چای، ضخیم تر و کم عطرترن و بیشتر در چای های صنعتی یا درجه پایین مثل BOP یا PF استفاده می شن.

نتیجه: چای هایی که از جوانه و برگ اول تهیه می شن، برترین کیفیت رو دارن و معمولاً گرون تر هم هستن.

3- فصل برداشت چای

زمان برداشت چای تأثیر مستقیمی روی طعم، عطر و رنگ چای داره:

چای بهاره: این چای از اوایل اردیبهشت برداشت می شه، وقتی برگ ها لطیف، خوش عطر و پر از ترکیبات معطر هستن. برترین نوع چای ایرانی از این فصل تهیه می شه.

چای تابستانه: این چای در تیر و مرداد برداشت می شه که برگ ها ضخیم ترن و رنگ دهی اون ها بیشتره ولی عطرشون کمتره. این چای برای چای های پررنگ و قوی مناسبه.

چای پاییزه: این چای توی ماه مهر و آبان برداشت می شه، طعمش ملایم تر، رنگش تیره تره و برای ترکیب با چای های دیگه گزینه خوبیه.

نتیجه: چای بهاره برترین چای سیاه از نظر عطر و طعمه، مخصوصاً برای چای خورهای حرفه ای.

بیشتر بخوانید:

4- منطقه کشت چای

اقلیم و خاک منطقه تأثیر زیادی روی کیفیت چای داره:

لاهیجان، املش، رودسر: منطقه ها سنتی و معروف فراوری چای هستن و چای این منطقه ها خوش عطر، طبیعی و بدون افزودنیه.

چای ارتفاعات: در ارتفاعات بالاتر مثل املش یا دیلمان، برگ ها لطیف تر و عطر بیشتری دارن چون رشد کندتری دارن و مواد معطر بیشتری ذخیره می کنن.

نتیجه: چای ارتفاعات شمال ایران، به ویژه از باغ های کوچک و سنتی، برترین کیفیت رو داره.

درجه بندی کیفی چای سیاه ایرانی (گریدها)

TGFOP (Tippy Golden Flowery Orange Pekoe): شامل غنچه های طلایی و برگ های لطیف اول/ بسیار مرغوب، عطر زیاد و طعم پیچیده/ مخصوص تهیه چای های ممتاز زرین و صادراتی.

FOP (Flowery Orange Pekoe): برگ های لطیف و پیچ خورده، بدون غنچه طلایی/ با کیفیت بالا، عطر طبیعی و طعم متعادل/ مناسب برای مصرف خانگی باکیفیت.

OP (Orange Pekoe): برگ های درشت و ضخیم، کمتر پیچیده/ با رنگ دهی خوب و عطر کمتر نسبت به FOP/ مناسب برای مصرف روزمره.

FBOP (Flowery Broken Orange Pekoe): برگ های شکسته لطیف، گاهی همراه با غنچه/ با طعم متعادل و دم آوری سریع تر/ مناسب برای چای خورهای حرفه ای.

BOP (Broken Orange Pekoe): برگ های شکسته میانه، بدون غنچه/ با رنگ دهی بالا و طعم قوی تر/ مناسب برای چای سازهای برقی یا مصرف فوری.

PF (Pekoe Fannings): ذرات ریز و باروتی، حاصل غربال گری نهایی/ با قدرت رنگ دهی بسیار سریع، طعم تند/ بیشتر در چای کیسه ای یا ترکیبی استفاده می شه.

DUST (خاک چای): ریزترین ذرات چای، با کیفیت پایین/ ته نشینی زیاد و عطر کم/ مناسب برای مصارف صنعتی یا تقویت رنگ چای های دیگر.

نتیجه: گرید TGFOP بالاترین کیفیت رو داره؛ چون از لطیف ترین بخش های گیاه چای تهیه می شه و هم عطر داره، هم طعم، هم ظاهر زیبا.

بیشتر بخوانید:

ویژگی های چای سیاه ایرانی مرغوب

هر چند تست های تخصصی و آزمایشگاهی چای سیاه، مطمئن ترین راه برای سنجش کیفیت چایه ولی شما می تونین در زمان خرید چای، به برخی از ویژگی های چای سیاه دقت کنین تا برترین انتخاب چای رو داشته باشین:

1- رنگ طبیعی چای دم نموده

چای سیاه باکیفیت بعد از دم کردن، رنگ شفاف و زلالی داره که معمولاً قرمز مایل به نارنجی یا قهوه ای روشنه. این رنگ نباید خیلی تیره یا کدر باشه، چون ممکنه نشونه استفاده از رنگ های مصنوعی یا برگ های بی کیفیت باشه. چای طبیعی به مرور رنگ می ده، نه بلافاصله بعد از تماس با آب جوش.

2- عطر ملایم و طبیعی چای

یکی از مهم ترین نشانه های چای خوب، عطریه که بعد از دم کشیدن اون در فضا پخش می شه. چای ایرانی باکیفیت معمولاً عطر ملایم، گیاهی و دلنشینی داره که حاصل فرآوری صحیح برگ هاست. اگر چای، بوی تند و غیرطبیعی داشت، احتمالاً از اسانس های شیمیایی در اون استفاده شده.

3- طعم گس و دلنشین چای

بنا بر راهنمای خرید چای سیاه ایرانی، طعم چای سیاه باکیفیت باید گس باشه، اما نه تلخ یا زننده. این گسی، به خاطر ترکیبات طبیعی موجود در برگ چای بهاره ست و نشونه ای از اصالت و سلامت محصوله. چای هایی که طعم فلزی، سوخته یا بیش ازحد تلخ دارن، معمولاً از برگ های نامرغوب یا فرآوری نادرست تهیه شدن.

4- ظاهر برگ خشک شده چای

برگ های خشک چای باکیفیت، ظاهر پیچ خورده، براق و یکدستی دارن. رنگشون مشکی مایل به خاکستریه و خبری از ذرات ریز، خاک یا برگ های شکسته زیاد نیست. چای هایی که ظاهر نامرتب یا پودری دارن، معمولاً درجه پایین تری دارن و برای مصرف روزمره یا صنعتی مناسب ترن.

5- زمان دم آوری مناسب چای

چای خوب نباید بلافاصله رنگ بده. زمان دم کشیدن چای قلم یا شکسته بین 10 تا 15 دقیقه ست و این نشون می ده که برگ ها به صورت طبیعی فرآوری شدن. چای هایی که در کمتر از 2 دقیقه رنگ می دن، معمولاً حاوی افزودنی یا از نوع باروتی و خاک چای هستن.

6- ته نشینی کم و شفافیت بالا چای

بعد از دم آوری، چای باکیفیت نباید ته نشینی زیاد داشته باشه. مایع چای باید شفاف باشه و ذرات معلق در اون دیده نشن. ته نشینی زیاد نشونه استفاده از برگ های خردشده یا خاک چای در ترکیبه.

بیشتر بخوانید:

نکات مهم در زمان خرید چای سیاه ایرانی

راهنمای خرید چای سیاه ایرانی، پر از نکته ها و فوت وفن هایی یه که موقع خرید باید بهشون توجه کنین. نکات راهنمای خرید چای سیاه ایرانی مثل یه چراغ راه، می تونن انتخابتون رو دقیق تر، آگاهانه تر و لذت بخش تر کنن.

1- بسته بندی اصولی چای سیاه

توجه داشته باشین که چای طبیعی نسبت به نور، هوا و رطوبت بسیار حساسه. از خرید چای هایی که در بسته بندی های شفاف، نایلونی یا فله ای بدون محافظ عرضه می شن، خودداری کنین. برترین انتخاب، چای هایی هستن که در بسته های وکیوم شده یا قوطی های فلزی مات و درب دار نگهداری می شن؛ چون این نوع بسته بندی ها عطر و طعم چای رو حفظ می کنن و مانع فساد یا تغییر کیفیت می شن.

2- توجه به تاریخ فراوری و انقضای چای

بر اساس راهنمای خرید چای سیاه ایرانی، همواره تاریخ فراوری و بسته بندی چای رو آنالیز کنین. چای تازه، عطر و طعم بهتری داره و دم آوریش هم دل چسب تره. ترجیحاً چای هایی رو انتخاب کنین که کمتر از 6 ماه از فراوریشون گذشته باشه. چای کهنه ممکنه عطرش رو از دست داده باشه یا طعمش تلخ و بی روح شده باشه.

3- محل فرآوری چای سیاه

محل فرآوری چای هم اهمیت زیادی داره. چای هایی که در کارخانه های محلی شمال ایران مثل لاهیجان، املش یا رودسر فرآوری می شن، معمولاً طبیعی تر، بدون افزودنی و با روش های سنتی فراوری می شن. اگه روی بسته بندی نوشته شده فرآوری در لاهیجان، یه نشونه خوبه که چای اصیل و قابل اعتمادی انتخاب کردین.

4- انتخاب چای بر اساس سبک زندگی

انتخاب نوع چای رو با سبک زندگی تون هماهنگ کنین. اگه وقت کافی برای دم کردن چای دارین و دنبال عطر و طعم اصیل چای هستین، چای قلم چای یا شکسته ممتاز انتخاب مناسبیه. ولی اگه دنبال چای فوری برای محل کار یا استفاده در چای ساز برقی هستین، چای باروتی باکیفیت یا ترکیبی از شکسته و باروتی گزینه های کاربردی تری هستن.

5- خرید چای از فروشگاه های معتبر

حتما در زمان خرید چای، برند معتبری رو انتخاب کنین یا مستقیم از باغدار خرید کنین. بنا بر راهنمای خرید چای سیاه ایرانی برندهایی مثل بریوان، رفاه لاهیجان یا تی آور برترین چای سیاه ایرانی شمال هستن و چای هایی باکیفیت، بدون رنگ و اسانس عرضه می کنن. بعلاوه، خرید مستقیم از باغدارهای شمال ایران مثل باغ های لاهیجان یا دیلمان می تونه تضمین کننده تازگی، اصالت و حمایت از فراوریکننده محلی باشه.

6- اطلاع از قیمت چای مرغوب

به قیمت غیر واقعی چای حساس باشین. چای طبیعی و باکیفیت ارزون نیست. اگه چای با قیمت خیلی پایین عرضه شده، احتمال وجود رنگ مصنوعی، اسانس یا برگ های درجه پایین زیاده. همواره قیمت رو با نوع چای، فصل برداشت و برند مقایسه کنین تا فریب ظاهر ارزون چای رو نخورین.

7- توجه به فصل برداشت چای

بر اساس راهنمای خرید چای سیاه ایرانی، فصل برداشت چای تأثیر زیادی روی کیفیتش داره. چای بهاره که در اردیبهشت ماه برداشت می شه، لطیف ترین برگ ها رو داره و عطر و طعمش بی نظیره. چای تابستانه رنگ دهی بیشتری داره ولی عطرش کمتره، و چای پاییزه معمولاً طعم ملایم تری داره. برای خرید حرفه ای، همواره دنبال چای بهاره باشین.

8- طبیعی یا رنگ دار بودن چای

طبیعی بودن چای رو با یه تست ساده آنالیز کنین. کمی از چای خشک رو داخل آب سرد بریزین. اگه در کمتر از 3 دقیقه رنگ داد، احتمالاً چای رنگ شده ست و طبیعی نیست. چای واقعی فقط در آب جوش و با زمان دم آوری رنگ می ده، نه بلافاصله.

9- اطلاع از انواع چای در بازار

با انواع چای موجود در بازار آشنا باشین. بنا بر راهنمای خرید چای سیاه ایرانی علاوه بر دسته بندی های صنعتی، چای هایی مثل سرگل، ممتاز، دستی و ساچمه ای هم وجود دارن. چای سرگل از اولین برداشت بهاره تهیه می شه و یکی از باکیفیت ترین نوع هاست. چای دستی هم به صورت سنتی و بدون ماشین آلات فرآوری می شه که عطر و طعم خاصی داره و برای چای خورهای حرفه ای یه انتخاب خاصه.

10- خواندن نظرات کاربران قبل از خرید چای

اگه چای سیاه رو از فروشگاه های آنلاین خرید می کنین، حتماً نظرات مصرف کننده های قبلی رو بخونین. تجربه های واقعی می تونن راهنمای خوبی برای شناخت برندهای قابل اعتماد، تشخیص کیفیت واقعی محصول و جلوگیری از خرید اشتباه باشن.

تست تشخیص چای سیاه اصل از تقلبی در خانه

شما می تونین با چند آزمایش ساده توی خونه، متوجه طبیعی، باکیفیت و بدون رنگ بودن چای سیاه بشین. در ادامه این تست های خونگی تشخیص چای رو براتون آوردیم:

1- تست آب سرد

میزانی چای خشک رو داخل یک لیوان آب سرد بریزین و حدود 3 تا 5 دقیقه صبر کنین. چای طبیعی در آب سرد رنگ نمی ده یا فقط کمی ته نشین می شه. اما اگر چای بلافاصله آغاز به رنگ دهی کرد، احتمالاً با رنگ مصنوعی آغشته شده و طبیعی نیست.

2- تست عطر اولیه چای

برگ های خشک چای رو بو کنین. چای طبیعی عطر ملایم، گیاهی و خاکی داره که به مرور در دم آوری آزاد می شه. اگر بوی تند، شیرین یا شبیه عطرهای مصنوعی حس کردین، احتمال وجود اسانس شیمیایی بالاست.

3- تست دم آوری سریع چای

میزانی چای سیاه رو توی قوری بریزین و با آب جوش دم کنین. اگر چای در کمتر از 2 دقیقه رنگ شدید و غیرطبیعی داد، احتمالاً از نوع باروتی تقویت شده یا رنگ شده ست. چای طبیعی به تدریج رنگ می ده و مایعش شفاف و زلاله.

4- تست ته نشینی چای

بعد از دم آوری، چای رو توی فنجان شیشه ای بریزین و چند دقیقه صبر کنین. چای باکیفیت ته نشینی کمی داره و مایعش شفافه. اگر ته نشینی زیاد یا ذرات معلق دیدین، ممکنه از خاک چای یا برگ های خردشده استفاده شده باشه.

نحوه صحیح دم کردن چای و تاثیر آن بر رنگ و عطر آن

حتی اگر برترین نوع چای سیاه ایرانی رو انتخاب نموده باشین، اگه درست دم نشه، عطر و طعمش از بین می ره یا بدتر از اون، تلخ و بی روح می شه. برای دم کردن چای به نکات زیر دقت کنین:

استفاده از آب جوش تازه

برای دم کردن چای، از آب تازه جوشیده استفاده کنین؛ آب مانده یا چندباره جوشیده باعث افت طعم و کدری چای می شه.

انتخاب قوری مناسب

قوری چینی یا شیشه ای برترین انتخاب برای دم کردن چایه، چون طعم چای رو حفظ می کنه. قوری فلزی ممکنه طعم رو تغییر بده یا ته نشینی ایجاد کنه.

رعایت نسبت چای به آب

حدود یک قاشق غذاخوری چای خشک ایرانی برای هر فنجان چای کافیه. میزان زیاد چای باعث تلخی و میزان کم، باعث بی مزگی اون می شه.

توجه به زمان دم آوری چای

چای قلم حدود 15 دقیقه، شکسته 8 تا 10 دقیقه و باروتی 5 دقیقه زمان احتیاج داره. زمان کمتر یا بیشتر، طعم چای رو خراب می کنه.

روش سنتی دم آوری چای ایرانی

دم کردن چای سیاه ایرانی روی بخار آب کتری یا سماور، باعث آزاد شدن بهتر عطر چای می شه و از جوشیدن مستقیم جلوگیری می کنه.

صاف کردن چای

بعد از دم کردن، چای رو از برگ ها جدا کنین تا تلخ نشه و طعمش متعادل بمونه.

نکات نگهداری چای سیاه ایرانی

• چای سیاه ایرانی رو دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنین. نور باعث کاهش عطر و فساد زودهنگام چای می شه.
• رطوبت دشمن کیفیت چایه و باعث کپک زدگی و تغییر طعم می شه. پس چای رو در جای خشک و خنک قرار بدین.
• از ظرف درب دار و مات برای نگهداری چای استفاده کنین. قوطی فلزی یا شیشه ای مات با در محکم، برترین انتخابه.
• چای رو در بسته بندی وکیوم یا ظرفی با درب محکم نگه دارین تا عطرش حفظ بشه.
• چای به راحتی بوی محیط رو جذب می کنه. بنابراین دور از مواد بودار نگهداری بشه و اون رو کنار ادویه یا قهوه نذارین.
• از نگهداری چای در یخچال خودداری کنین چون رطوبت یخچال باعث افت کیفیت و جذب بوی غذاها می شه.

سوالات متداول درباره راهنمای خرید چای سیاه ایرانی

برترین فصل برای خرید چای ایرانی کدومه؟

چای بهاره که در اردیبهشت برداشت می شه، لطیف ترین برگ ها رو داره و از نظر عطر و طعم برترینه.

برای چای ساز برقی چه نوع چایی مناسبه؟

چای باروتی باکیفیت برترین گزینه ست، چون سریع رنگ می ده و زود دم می کشه. ترکیبش با چای شکسته هم می تونه طعم رو متعادل تر کنه.

چرا نباید چای فله ای یا بسته بندی شفاف بخریم؟

چون نور و رطوبت کیفیت چای رو پایین میارن و باعث از بین رفتن عطر و فساد زودهنگام چای می شن.

از کجا چای ایرانی خوب بخریم؟

می تونین از برندهای معتبر مثل بریوان، رفاه لاهیجان یا تی آور، یا به طور مستقیم از باغدارهای شمال ایران، مثل لاهیجان، املش یا دیلمان برترین چای شمال رو بخرین.