عوارض بعد از واکسیناسیون را بشناسیم - مجله شرقیا

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران، دانشکده بهداشت و مؤسسه ملی تحقیقات سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران، به این پرسش که چند روز بعد از ماندگاری واکنش های واکسن باید به پزشک مراجعه کرد و علت طولانی شدن زمان عوارض واکسن ها چیست، پاسخ داده است.

عوارض واکسن ها طبیعی هستند و احتیاج به درمان خاصی ندارد مگر اینکه شدید باشد. بروز عوارض واکسن در بدن انسان مربوط به واکنش های سیستم ایمنی آن ها است. شدت علائم بعضی از افراد به حدی است که ضروری است به پزشک مراجعه کنند. اما در بعضی دیگر هیچ علائم و عوارضی احساس نمی گردد.

سؤالی که در پی واکسیناسیون ممکن است مطرح گردد این است که داشتن علائم تا چند روز عادی بوده و چند روز بعد از ماندگاری علائم و واکنش های واکسن باید به پزشک مراجعه کرد؟ بعلاوه علت طولانی شدن زمان عوارض واکسن ها چیست؟

- داشتن درد و تب علامت طبیعی و شایعی است. اما در موارد زیر ضروری است با پزشک یا ارائه دهنده خدمات بهداشتی تماس گرفته گردد:

- اگر قرمزی یا حساسیت به لمس در موضع تزریق بعد از 24 ساعت بدتر گردد

- اگر عوارض جانبی به حدی شدید باشد که فرد را نگران کند یا زمانی که عوارض بعد از چند روز (حدود 4 روز) از بین نروند.

مرکز مدیریت و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) توصیه می نماید با مشاهده علائم و واکنش های آلرژیکی شدید، بعد از ترک محل واکسیناسیون، فرد باید هر چه سریع تر با پزشک خود و یا اورژانس پزشکی تماس بگیرد.

عوارض جانبی می تواند توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد، اما باید در طی چند روز از بین بروند. مصرف دارو هایی مانند مسکن ها یا آسپرین برای جلوگیری از عوارض جانبی قبل از واکسن توصیه نمی گردد و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آن را تأیید نمی نماید. به جای مصرف زودهنگام چندین داروی بدون نسخه (مانند انواع مسکن ها)، بهتر است صبر کنید و ببینید آیا عوارض جانبی ایجاد می گردد یا خیر، سپس عوارض احتمالی را به صورت جداگانه درمان کنید. فرد باید قبل از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه، به داروساز یا پزشک مراجعه کند تا عوارض جانبی واکسن را کاهش دهد. اما اگر شخصی احتیاج به تسکین فوری درد های عضلانی، درد در محل تزریق، تب یا ترکیبی از این موارد را داشته باشد، دارو های ایبوپروفن، استامینوفن یا پاراستامول و آسپرین ممکن است یاری کند. عوارض جانبی واکسن های کرونا فقط باید چند روز (حدود 4 روز) طول بکشد. اگر دوام بیشتری داشتند، باید با پزشک تماس گرفت.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بعد از حدود 4 روز تا 4 هفته پس از واکسیناسیون بلافاصله با مراکز بهداشتی مربوطه تماس بگیرید:

- سردرد شدیدی که با مسکن برطرف نگردد یا بدتر گردد

- سردردی که هنگام خوابیدن یا خم شدن احساس بدتری می نماید

- سردردی که برای شما غیرمعمول است و با تاری دید، مسائل گفتاری، ضعف، خواب آلودگی یا تشنج ایجاد می گردد

- بثوراتی که مانند کبودی های کوچک یا خونریزی در زیر پوست به نظر می رسد

- تنگی نفس، درد قفسه سینه، تورم پا یا درد مداوم شکم

- تب بعد از واکسن ویروس کرونا که بیشتر از حدود 4 روز ادامه داشته باشد

- ایجاد تب بعد از واکسیناسیون کاملاً عادی است. این امر ممکن است پس از واکسیناسیون اتفاق افتد و معمولاً طی 48 ساعت از بین می رود. اگر تب بیش از 48 ساعت پس از واکسیناسیون شروع گردد و پس از شروع، بیش از 48 ساعت طول کشد، باید خود را قرنطینه کنید و آزمایش کرونا انجام دهید.

به طور کلی عوارض جانبی جدی که بتوانند مشکل سلامتی طولانی مدت ایجاد کنند، در پی هر واکسیناسیون، از جمله واکسیناسیون کرونا، بسیار بعید است. عوارض جانبی معمولاً در چند روز اول دریافت واکسن رخ می دهد. از زمان شروع نخستین برنامه واکسیناسیون جمعی در اوایل دسامبر سال 2020، صد ها میلیون دوز واکسن تجویز شده است. پس از واکسیناسیون، بدن برای ساختن ایمنی در برابر ویروسی که باعث کرونا می گردد، چند هفته زمان لازم دارد؛ بنابراین ممکن است فردی دقیقاً قبل یا بعد از واکسیناسیون به ویروس کرونا آلوده و بیمار گردد. علت این امر این است که واکسن هنوز وقت کافی برای محافظت از بدن را نداشته است؛ بنابراین هیچ واکسنی نمی تواند باعث ایجاد کرونا گردد، زیرا هیچیک از آن ها شامل کل ویروس کرونا نیستند. هر فردی که پس از دریافت واکسن به کرونا مبتلا گردد، احتمالاً قبل از ایجاد ایمنی کافی، در معرض ویروس قرار داشته است.

برای برطرف ناراحتی عوارض جانبی واکسن کرونا در روز های اول، بسته به علائم، موارد زیر را می توان انجام داد:

- قراردادن کمپرس سرد (مانند پارچه مرطوب) در محل تزریق

- مشورت با پزشک جهت امکان استفاده از مسکن های بدون نسخه

- نوشیدن مایعات زیاد

- پوشیدن لباس سبک تر و نازک تر در صورت وجود تب

بعضی افراد بعد از تزریق واکسن کرونا، هیچ دردی را در محل تزریق مشاهده نمی کنند و بعلاوه به هیچ وجه احساس درد ندارند. این طبیعی است. بسیاری از افرادی که در آزمایش های بالینی کرونا واکسینه شده بودند، هیچ علامتی را تجربه نکردند، اما معین شد که به وسیله واکسن محافظت می شوند.

حال این سؤال مطرح می گردد که آیا عوارض جانبی بعد از دُز اول یا دوم بیشتر است؟ به گفته متخصصان، با استفاده از واکسن های دوتایی، افراد پس از دُز دوم خود، عوارض جانبی را گزارش می کنند. طبق CDC، عوارض جانبی بعد از تزریق دوم ممکن است شدیدتر از عوارضی باشد که بعد از نخستین تزریق تجربه شده است. بر اساس شواهد CDC، عوارض جانبی بعد از تزریق نوبت دوم واکسن هم نشانه های طبیعی بدن است که محافظت از بدن را نشان می دهند و باید ظرف چند روز از بین برود.

بعلاوه بعضی از عوامل، احتمال بروز عوارض جانبی را بیشتر می کنند. به گفته کارشناسان، افراد جوان احتمالاً عوارض جانبی را بیشتر تجربه می کنند، زیرا سیستم ایمنی قوی تری دارند. احتمال بروز عوارض جانبی شدیدتر در زنان بیشتر از مردان است. از 14 دسامبر تا 13 ژانویه، بیش از 79 درصد عوارض جانبی به وسیله زنان گزارش شده است. عوارض جانبی هم بسته به اینکه آیا در گذشته تماس با ویروس کرونا داشته اید یا نه ممکن است متفاوت باشد. اگر مدتی قبل به کرونا مبتلا شده اید یا از قبل ایمنی دارید، واکسن می تواند مانند تقویت کننده عمل کند، که در بعضی موارد کاملاً بدون علامت است.

تجربه عوارض جانبی پس از واکسیناسیون یکی از نشانه های عملکرد واکسن است که سیستم ایمنی بدن به آن پاسخ می دهد. عوارض جانبی جدی و طولانی مدت در پی هر واکسیناسیون، از جمله واکسیناسیون کرونا، بسیار بعید است. عوارض جانبی معمولاً در 2 تا 4 روز اول دریافت واکسن رخ می دهد؛ بنابراین در صورت مشاهده علائم، در فاصله 4 روز تا یک ماه بعد از تزریق واکسن، حتماً با پزشک تماس بگیرید. در صورت داشتن علائم غیر عادی مانند سردرد های شدید همراه با تاری دید و درد هایی که با مسکن برطرف نمی گردد با مراکز بهداشتی تماس بگیرید. تب هم اگر پس از 48 ساعت از تزریق واکسن شروع گردد و بیش از 48 ساعت ادامه یابد، حتماً به پزشک و مراکز بهداشتی درمانی مراجعه گردد.